Arfarniad Cynaliadwyedd Integredig - Adroddiad Cwmpasu

Yn dod i ben ar 13 Awst 2025 (30 diwrnod ar ôl)


Pennod 5 Materion Cynaliadwyedd Allweddol ac Esblygiad tebygol heb y Cynllun

5.1 Mae dadansoddi'r wybodaeth sylfaenol wedi golygu bod modd canfod set o faterion cynaliadwyedd allweddol sy'n wynebu Ynys Môn. Mae nodi'r prif faterion cynaliadwyedd ac ystyried sut y gallai'r materion hyn ddatblygu dros amser os na chaiff y CDLl ei weithredu yn helpu i fodloni gofynion Atodlen 2 Rheoliadau AAS (Cymru) i ddarparu gwybodaeth am:

"agweddau perthnasol ar gyflwr presennol yr amgylchedd a'i esblygiad tebygol heb weithredu'r cynllun neu'r rhaglen; ac unrhywbroblemauamgylcheddolpresennolsy'nberthnasoli'r cynllun neu'r rhaglen."

5.2 Mae'r set bresennol o faterion cynaliadwyedd allweddol ar gyfer Ynys Môn, fel y nodir drwy'r wybodaeth sylfaenol ym Mhennod 4, wedi'i chyflwyno yn Nhabl 5.1 dros y dudalen.

5.3 Mae hefyd yn un o ofynion Rheoliadau AAS (Cymru) bod ystyriaeth yn cael ei rhoi i esblygiad tebygol yr amgylchedd yn ardal y cynllun (Ynys Môn yn yr achos hwn) pe na bai'r CDLl newydd yn cael ei weithredu. Cyflwynir y dadansoddiad hwn hefyd yn Nhabl 5.1 mewn perthynas â phob un o'r prif faterion cynaliadwyedd.

5.4 Mae'r wybodaeth yn Nhabl 5.1 yn dangos, yn gyffredinol, y byddai'r tueddiadau presennol mewn perthynas â'r gwahanol faterion cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol sy'n effeithio ar Ynys Môn yn cael llai o sylw heb weithredu'r CDLl newydd, er y byddai'r polisïau yn y CDLl ar y Cyd a fabwysiadwyd (2017) yn ogystal â pholisi cenedlaethol a nodir ym Mholisi Cynllunio Cymru a Cymru'r Dyfodol (fel y nodir ym Mhennod 3) yn dal i gyfrannu rhywfaint at fynd i'r afael â llawer o'r materion. Yn y rhan fwyaf o achosion, mae'r CDLl newydd yn cynnig cyfleoedd i effeithio'n uniongyrchol ar dueddiadau presennol mewn ffordd gadarnhaol, drwy gynllun cyfredol sy'n adlewyrchu polisi cenedlaethol.

Tabl 5.1: Materion Cynaliadwyedd Allweddol ar gyfer Ynys Môn a'u hesblygiad tebygol heb y Cynllun Datblygu Lleol newydd

Materion Cynaliadwyedd Allweddol

Esblygiad Tebygol heb y CDLl newydd

Yr angen i liniaru ac addasu i effeithiau parhaus newid yn yr hinsawdd.

Byddai polisïau perthnasol o'r CDLl ar y Cyd mabwysiedig (2017) yn dal yn berthnasol, gan gynnwys polisïau PS 7: Technoleg Ynni Adnewyddadwy, ADN 1: Ynni Gwynt ar y Tir, ADN 2: Ynni solar PV ac ADN 3: Technolegau Ynni Adnewyddadwy a Charbon Isel eraill, a allai helpu i liniaru allyriadau nwyon tŷ gwydr drwy gefnogi darparu ffynonellau ynni adnewyddadwy amgen. Polisi PS 5: Mae Datblygu Cynaliadwy yn cefnogi datblygu yn y prif aneddiadau, sydd â mynediad da at drafnidiaeth gyhoeddus, ac mae gwasanaethau a chyfleusterau o fewn pellter cerdded i'w gilydd. Byddai hyn yn helpu i leihau'r ddibyniaeth ar allyriadau ceir preifat a nwyon tŷ gwydr sy'n gysylltiedig â defnyddio ceir preifat. Mae polisïau eraill yn y CDLl ar y Cyd mabwysiedig yn cefnogi dewisiadau amgen i geir preifat, megis PS 4: Trafnidiaeth Gynaliadwy, Datblygu a Hygyrchedd a TRA 1: Datblygiadau Rhwydwaith Trafnidiaeth. Gall gwelliannau i dechnoleg cerbydau (yn ogystal â pholisïau ym Mholisi Cynllunio Cymru a pholisi a deddfwriaeth genedlaethol arall) hefyd gyfrannu at leihau allyriadau, yn absenoldeb y CDLl ar y Cyd mabwysiedig. Polisi PS 6: Mae Lliniaru ac Addasu i Effeithiau Newid yn yr Hinsawdd yn y Cynllun Lleol mabwysiedig yn gofyn am gynigion i ddangos sut byddant yn ymateb i newid yn yr hinsawdd. Bydd cynlluniau a pholisïau eraill hefyd yn parhau i fod yn berthnasol yn absenoldeb y CDLl ar y Cyd mabwysiedig, gan gynnwys y rheini sy'n ymwneud â risg llifogydd. Mae'r CDLl newydd yn cynnig cyfle i gryfhau a datblygu polisïau lleol- benodol cyfredol i fynd i'r afael â mater lliniaru ac addasu i'r newid yn yr hinsawdd, ac i ddyrannu safleoedd ar gyfer datblygiadau newydd ar Ynys Môn nad ydynt mewn ardaloedd sy'n wynebu risg llifogydd, yn agos at gysylltiadau trafnidiaeth cynaliadwy, a gall hynny gynnwys darparu seilwaith trafnidiaeth cynaliadwy newydd.

Lefelau uchel o berchnogaeth ceir a mynediad cyfyngedig at drafnidiaeth gyhoeddus mewn ardaloedd gwledig.

Byddai polisïau perthnasol o'r CDLl ar y Cyd mabwysiedig (2017) yn dal yn berthnasol, gan gynnwys polisïau ISA 1: Darpariaeth Seilwaith, PS 4: Trafnidiaeth Gynaliadwy, Datblygu a Hygyrchedd a TRA 1: Datblygiadau Rhwydwaith Trafnidiaeth, sy'n cefnogi gwelliannau i seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus ac yn annog cerdded a beicio. Byddai hyn, a pholisïau perthnasol eraill (gan gynnwys ym Mholisi Cynllunio Cymru a pholisïau a deddfwriaethau cenedlaethol eraill), yn parhau i fod yn berthnasol yn absenoldeb Cynllun Datblygu Lleol newydd. Mae'r CDLl newydd yn cynnig cyfle i leihau dibyniaeth ar geir preifat drwy ganolbwyntio datblygiadau mewn ardaloedd mwy trefol, adeiledig, a gwella seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus mewn ardaloedd gwledig, er y bydd yn her gwneud hynny o'i gymharu ag ardaloedd trefol, oherwydd diffyg hyfywedd.

Yr angen i ddiogelu a gwella nodweddion bioamrywiaeth dynodedig a heb eu dynodi, yn enwedig yn unol â'r argyfwng natur sydd wedi cael ei ddatgan ar lefel genedlaethol.

Byddai polisïau perthnasol o'r CDLl ar y Cyd mabwysiedig (2017) yn dal yn berthnasol, gan gynnwys polisïau AMG 5: Cadwraeth Bioamrywiaeth Leol ac AMG 6: Diogelu Safleoedd o Arwyddocâd Rhanbarthol neu Leol, sy'n ceisio gwarchod a gwella treftadaeth naturiol unigryw Ynys Môn, gan gynnwys rhwydweithiau ecolegol a safleoedd dynodedig. Byddai hyn, a pholisïau perthnasol eraill (gan gynnwys ym Mholisi Cynllunio Cymru a pholisïau a deddfwriaethau cenedlaethol eraill), yn parhau i fod yn berthnasol yn absenoldeb y Cynllun Datblygu Lleol newydd. Fodd bynnag, mae'r CDLl newydd yn cynnig cyfle i ddatblygu polisïau lleol-benodol cyfredol sy'n mynd i'r afael â diogelu'r amgylchedd ac i gyfeirio datblygiadau ar Ynys Môn (drwy ddyrannu safleoedd yn briodol) i leoliadau lle bydd niwed i fioamrywiaeth yn cael ei osgoi.

Yr angen i warchod a gwella'r dirwedd sensitif, yn enwedig o amgylch Tirwedd Genedlaethol Ynys Môn.

Byddai polisïau perthnasol o'r CDLl ar y Cyd mabwysiedig (2017) yn dal yn berthnasol, gan gynnwys polisïau AMG1 1: Cynlluniau Rheoli Ardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol, AMG 2: Ardaloedd Tirwedd Arbennig ac AMG 3: Diogelu a Gwella Nodweddion a Rhinweddau sy'n Unigryw i Gymeriad y Dirwedd Leol. Polisïau PCYFF 3: Dylunio a Llunio Lle a PCYFF 4: Byddai dylunio a thirlunio hefyd yn helpu i ddiogelu a gwella'r dirwedd a'r treflun drwy ddylunio o ansawdd uchel. Byddai'r rhain, a pholisïau perthnasol eraill (gan gynnwys Polisi Cynllunio Cymru a pholisïau a deddfwriaethau cenedlaethol eraill), yn parhau i fod yn berthnasol yn absenoldeb y CDLl ar y Cyd; fodd bynnag, mae'r CDLl newydd yn cynnig cyfle i ddatblygu polisïau cyfredol sy'n benodol i'r ardal leol, gan gynnwys rhai ar Dirwedd Genedlaethol Ynys Môn, yn ogystal â chyfeirio datblygiadau ar Ynys Môn (drwy ddyrannu safleoedd yn briodol) i leoliadau lle bydd niwed i dirweddau sensitif yn cael ei osgoi. Gellir datblygu polisïau a chodau dylunio hefyd i sicrhau bod datblygiad newydd yn cael ei ddylunio'n briodol i leihau effeithiau ymhellach. Ni fyddai'r mater hwn yn cael cymaint o sylw yn absenoldeb y CDLl newydd.

Prinder darpariaeth mannau agored gan gynnwys cyfleusterau chwaraeon a chaeau chwarae.

Byddai polisïau perthnasol o'r CDLl ar y Cyd mabwysiedig (2017) yn dal yn berthnasol, gan gynnwys polisïau ISA 1: Darpariaeth Seilwaith, ISA 2: Cyfleusterau Cymunedol ac ISA 5: Darparu Mannau Agored mewn Datblygiadau Tai Newydd, sy'n cefnogi datblygu a chyfrannu at fannau agored, gan gynnwys cyfleusterau chwaraeon a hamdden. Yn ogystal â hyn, mae Polisi ISA 4: Diogelu Mannau Agored Presennol sy'n annog peidio â cholli mannau agored. Mae'r CDLl newydd

yn gyfle i gynnal a gwella ansawdd mannau agored, yn ogystal â diogelu a gwella mynediad i fannau agored, gan gynnwys cyfleusterau chwaraeon a chaeau chwarae. Bydd y broses o lunio cynlluniau hefyd yn caniatáu i fannau agored newydd gael eu cynllunio a'u hymgorffori ochr yn ochr â datblygiadau newydd.

Rhai ardaloedd lle mae risg mawr o lifogydd.

Polisi ISA 1: Darparu Seilwaith, sy'n ceisio cyfraniadau tuag at fesurau rheoli risg llifogydd, tra bo polisïau PCYFF 3: Dylunio a Llunio Lle a PCYFF 6: Cadwraeth Dŵr yn cefnogi gweithredu mesurau lleihau llifogydd neu fesurau lliniaru lle bo modd i gyfyngu ar ddŵr ffo wyneb a'i gyfraniad at risg llifogydd, yn ogystal â pherygl llifogydd o'r môr ac afonydd. Yn ogystal, mae'r CDLl ar y Cyd mabwysiedig yn dynodi Ardal Rheoli Newid Arfordirol lle mae gofyniad i gyflwyno Asesiad o Ganlyniadau Llifogydd sy'n cydymffurfio â NCT 15, er mwyn atal unrhyw gynnydd mewn risg llifogydd. Mae'r CDLl newydd yn rhoi cyfle i'r datblygiadau newydd sydd eu hangen dros gyfnod y cynllun gael eu lleihau gymaint â phosibl mewn ardaloedd lle mae'r risg llifogydd yn uwch. Dylai polisïau sydd wedi'u cynnwys yn y CDLl newydd fynnu mesurau lliniaru lle nad oes modd osgoi ardaloedd lle mae risg llifogydd, yn ogystal â mynnu bod systemau draenio cynaliadwy'n cael eu gosod.

Nodweddion treftadaeth sensitif y mae angen eu diogelu.

Mae nifer o bolisïau yn y CDLl ar y Cyd mabwysiedig sy'n ceisio diogelu asedau treftadaeth, sef PS 20: Gwarchod a Phan fo'n Briodol Gwella Asedau Treftadaeth, AT 1: Ardaloedd Cadwraeth, Safleoedd Treftadaeth y Byd a Thirweddau, Parciau a Gerddi Hanesyddol Cofrestredig, AT 2: Galluogi Datblygu, AT 3: Asedau Treftadaeth Heb eu Dynodi sydd â Phwysigrwydd Lleol neu Ranbarthol ac AT 4: Gwarchod Safleoedd Archeolegol heb eu Dynodi a'u Gosodiad. Mae'r CDLl newydd yn cynnig cyfle i gyfyngu ar ddatblygu mewn ardaloedd sy'n fwy sensitif yn hanesyddol ac i sicrhau nad yw datblygiad yn arwain at effeithiau niweidiol ar yr amgylchedd hanesyddol drwy ofynion polisi.

Gostyngiad yn y boblogaeth rhwng y ddau Gyfrifiad diwethaf.

Mae'r polisïau sydd yn y CDLl ar y Cyd mabwysiedig yn ceisio gwneud Ynys Môn yn lle deniadol i fyw ynddo, gan gynnwys polisïau PS 5: Datblygu Cynaliadwy a PCYFF 4: Dylunio a Llunio Lle, sy'n canolbwyntio ar leoliad cynaliadwy datblygiadau a chreu lleoedd. Mae polisïau hefyd sy'n cefnogi twf economaidd yn Ynys Môn, gan gynnwys CYF 1: Gwarchod, Dynodi ac Amddiffyn Tir ac Unedau ar gyfer Defnydd Cyflogaeth a CYF 2: Adwy'r Hafan Pwwllheli, tra bod y galw am dai yn cael sylw drwy bolisïau megis PS 16: Darpariaeth Tai. Byddai'r rhain, a pholisïau perthnasol eraill (gan gynnwys ym Mholisi Cynllunio Cymru a pholisïau a deddfwriaethau cenedlaethol eraill), yn parhau i fod yn berthnasol yn absenoldeb y Cynllun Datblygu Lleol ar y Cyd. Fodd bynnag, mae'r CDLl newydd yn cynnig cyfle i greu a diogelu swyddi drwy ddyrannu a hyrwyddo defnyddiau sy'n creu cyflogaeth, gan gynnwys swyddfeydd a mannau diwydiannol a hyrwyddo'r economi wledig, gan hyrwyddo mynediad a chyfleoedd i bawb ar yr un pryd.

Rhai pocedi o amddifadedd.

Byddai polisïau perthnasol o'r CDLl ar y Cyd mabwysiedig (2017) yn dal yn berthnasol, gan gynnwys polisïau CYF 7: Safleoedd Adfywio, CYF 8: Ardal Adfywio Caergybi, TAI 5: Tai Lleol ar y Farchnad Agored, TAI 8: Cymysgedd Tai Priodol a PS 18: Tai Fforddiadwy, sy'n hyrwyddo adfywio mewn ardaloedd sydd ei angen fwyaf, gan sicrhau hefyd bod gwahanol fathau o dai ar gael, gan gynnwys tai fforddiadwy. Mae'r CDLl newydd yn gyfle i fynd i'r afael ag amddifadedd yn uniongyrchol ac mewn ardaloedd nad ydynt wedi'u nodi yn y CDLl ar y Cyd (mae'r gwaith o adfywio Caergybi bron wedi'i gwblhau).

Niferoedd siaradwyr Cymraeg yn gostwng.

Mae'r CDLl ar y Cyd mabwysiedig yn cynnwys polisi yn ymwneud â'r Gymraeg, sef PS 1: Yr Iaith Gymraeg a'i Diwylliant, sy'n mynnu bod Asesiad o'r Effaith ar yr Iaith Gymraeg yn cael ei gyflwyno fel rhan o'r rhan fwyaf o geisiadau. Felly, bydd cefnogaeth i ddefnyddio'r Gymraeg yn parhau yn absenoldeb CDLl newydd. Fodd bynnag, mae'r CDLl newydd yn cynnig cyfle i ddiweddaru'r polisi hwn ac atgyfnerthu'r angen i warchod ac annog defnydd o'r Gymraeg.

Am gyfarwyddiadau ar sut i ddefnyddio’r system ac i wneud sylwadau, gwelwch ein canllaw cymorth.
back to top Yn ôl i’r brig